Elena’s vlucht – Susan Smit

Elena's vlucht door Susan Smit
Ook door deze auteur: Heks
Uitgever: Lebowski | December 2009
Genres: Historische fictie
Aantal pagina's: 283
ISBN: 9789048001477
Uitgave: Paperback
Goodreads

Elena reist met haar kumpania, een groep van zigeunerfamilies, met paarden en huifkarren door het roerige Europa van de jaren dertig. Op haar veertiende wordt ze uitgehuwelijkt aan een oudere weduwnaar en vanaf dat moment moet ze zich schikken in de ondergeschikte rol van romni, getrouwde vrouw. Als Elena een jaar na de bruiloft nog steeds niet zwanger is en kwade tongen beweren dat ze haar echtgenoot heeft vervloekt, besluit ze de besloten gemeenschap te ontvluchten.

Susan Smit beschikt over het talent om terloops diepe inzichten over te brengen, ingebed in een meeslepend verhaal. Ze brengt op zeer overtuigende manier een wereld tot leven die niet langer bestaat, en sluit zich hiermee aan bij een internationale traditie van vertellers.

Zo’n 15 jaar geleden – in 2005 – verscheen Elena’s vlucht voor het eerst. Ik las het boek destijds met veel plezier en overtuigde ook mijn moeder het te lezen, die er ook enorm van genoot. Het verhaal bleef altijd ergens in mijn geheugen zwerven, dus toen ik een aantal jaar terug een voordelig exemplaar op de kop wist te tikken, nam ik me voor het verhaal te herlezen. Dit duurde uiteindelijk wat langer dan verwacht, maar ik heb er minstens zo veel plezier aan beleefd als vroeger.

Elena reist met haar ouders en andere zigeunerfamilies door het Europa van de jaren 30. Op haar 14e wordt ze tegen haar wil in uitgehuwelijkt aan een oudere weduwnaar. De nieuwe rol van onderdanige huisvrouw past haar niet en als er na een jaar nog geen kind is, begint het geroddel. Ze denken allemaal dat ze haar echtgenoot heeft vervloekt. Ze besluit te vluchten en komt daar in contact met een Nederlandse jongen.

Elena’s vlucht is een magisch verhaal. Het is historische fictie waarin allerlei culturele tradities aan bod komen, zonder dat ze het verhaal ondersneeuwen. Susan Smit heeft daarin een fijne balans gevonden. Ook ervoor ik een grote mate respect vanuit de auteur voor de beschreven bevolkingsgroep. Ik merkte dat ze er veel onderzoek naar had gedaan om haar verhaal overtuigend over te kunnen brengen.

Het verhaal speelt zich af vlak voor de tweede wereldoorlog. Die tijdgeest voel je: de spanningen, de dreiging en de onrust. Ook dit speelt geen hoofdrol, maar kwam wel duidelijk tot uiting.

Het verhaal van Elena is nu bijna niet meer voor te stellen: uitgehuwelijkt worden terwijl je nog een kind bent. Helaas is dit nog steeds een veelvoorkomend probleem in de wereld en dat kwam wel bij me binnen. Ik las dit verhaal voor het eerst toen ik 15 of 16 was en de hoofdpersoon was zelfs nog jonger! Niet dat je merkt dat Elena een kind is. Daarom vond ik het belangrijk om daar wel steeds bij stil te staan.

Elena’s vlucht nam me mee door Europa en liet me opnieuw kennismaken met een volk dat zwaar is aangepakt. Een volk dat is getekend door vooroordelen, simpelweg omdat ze andere gebruiken hadden. Ik vond het heel mooi – nou ja, mooi – om te zien dat brave christelijke burgers alsnog in de verleiding kwamen om de kaarten raad te plegen, en boos werden als het ze niet aanstond. Dat is zo kenmerkend voor de mensheid. Ook nu zie je dat nog vaak: dat mensen die vastzitten in hun eigen geloof soms best nieuwsgierig zijn, maar meteen de deur weer dichtgooien zodra het teveel afwijkt.

Ben je op zoek naar een toegankelijk en niet heel diepgaand historisch boek met een vleugje hekserij, dan raad ik Elena’s vlucht zeker aan. Ik heb het boek met veel plezier opnieuw gelezen.