(Faerie) smut: seksuele bevrijding van de vrouw of niet meer dan p0rno op papier

Laten we vooropstellen dat 1. Er niks mis is met porno kijken, behalve dat het onrealistische verwachtingen van seks kan creëren en 2. (Faerie) smut ook door mannen en non-binaire personen gelezen wordt.

Toen Fifty shades verscheen ging er opeens een hele nieuwe wereld aan boeken open voor vele personen. De boeken vlogen over de toonbank en voor een groot aantal vrouwen was dit een fantastisch opstapje om meer te gaan lezen. Niet dat het erotische boek nieuw was, maar mensen hadden er toch een mening over… dat het niet meer dan zo’n bouquetreeks boek was. Niet serieus. En vrouwen die zoiets lezen kan je ook niet serieus nemen. Maar toen maakten we kennis met een wereldwijd fenomeen – wat eigenlijk niets meer is dan een uit de hand gelopen Twilight fanfiction – waar niet alleen miljoenen boeken van verkocht werden, er verschenen films, merchandise en er werden heel wat sekslevens afgestoft. Wat je er ook van vindt, het zette iets in gang.

De young adult boeken daarentegen kwamen destijds vooral uit Amerika. En in Amerika laten ze hun tieners liever lezen over jongeren die elkaar afmaken dan dat er ook maar een onzedelijk lichaamsdeel getoond wordt. De relaties in de YA boeken van die tijd waren intens, maar ook preuts. En als er in boek 3 dan misschien toch wat meer stond te gebeuren, kregen we niets anders dan een witregel. Vul zelf maar in! Want o wee dat we tere kinderzieltjes bedoezelen met een (gezonde) seksuele relatie.

Anyway.

Dat was al weer een hele tijd geleden. Sindsdien is er heel veel veranderd.

De YA lezer van toen zal rond nu rond de 30 jaar oud zijn. Veel van hen genieten nog altijd van YA, met name YA fantasy. Volwassen fantasy was destijds namelijk een stuk pittiger en vaak behoorlijk intimiderend. En ook vaak een beetje vrouw onvriendelijk.

Maar met die opgroeiende groep lezers ontstond ook een nieuwe vraag. Boeken die net zo’n epische wereld hebben als de YA fantasy waar we zo van houden, maar dan wél met mensen/wezens van onze leeftijd en dan ook de daarbij horende seksuele relaties. Je had ze wel al hoor, ik heb enorm genoten van de boeken van Ilona Andrews, Kim Harrison en Lara Adrian, maar – zeker de vertalingen – leken nét te vroeg te zijn gekomen. Als ze nu waren uitgekomen was het vast heel anders gelopen.

En zo groeide en groeide de vraag en groeide en groeide het aanbod.

Welk genre je maar bedenkt, er bestaat ondertussen een ‘smut’-versie van, waarbij seks een grote rol speelt. Natuurlijk heb je nog altijd het verschil tussen plot met seks en seks met een beetje plot (Iceplanet barbarian, I’m looking at you). Veel van deze boeken, of het nu de romantasy (romantische fantasy) of contemporary is, zijn erg populair geworden. Met name door Booktok. Ook de Nederlandse markt speelt daar heerlijk op in en het ene na het andere boek verschijnt.

En het zijn ook veel tieners die deze boeken oppakken.

En daar is niks mis mee, ik geniet zelf ook van deze boeken en ik vind het extreem belangrijk dat jongeren leren over seks en de ruimte krijgen zichzelf en hun lichaam te ontdekken. Maar wat me wél opvalt is dat het steeds extremer lijkt te worden. Duistere verhalen over seks met messen of seks wanneer iemand het eigenlijk niet zit zitten maar het toch doet omdat de ander macht heeft. Is dat wel oké of verheerlijken we daarmee toxische relaties? Krijgen we dan niet waar we porno van beschuldigen: een compleet verkeerd beeld van wat seks is? Valt het niet enorm tegen als je voor het eerst seks hebt en het is niet ‘alsof de bergen beefden’?

Ja en nee. Aan de ene kant denk ik dat het bevrijdend is dat seks een grote rol speelt in boeken. Hoe je het ook went of keert: seks is overal. De Nederlandse literatuur stond er niet voor niets bekend om, dus waarom zou je je druk maken dat je tiener Flock leest terwijl het alternatief als De passievrucht nou ook niet bepaald zedig is. Dingen die we onze tieners vaak wel dwingen te lezen. Geef ze dan alsjeblieft ook gewoon een verhaal waar ze zich qua plot en personages ook enigszins aan kunnen binden.

Daarnaast kan het jonge vrouwen en personen helpen om hun eigen seksualiteit te ontdekken en daarin het eigen heft in handen te nemen. We linken seks vrijwel altijd aan jongens (en jongens die seks hebben zijn stoer, meiden nog altijd een slet): wie weet helpt deze hype juist om meiden de kracht te geven om tegen bijvoorbeeld slut shaming in te gaan. Daarnaast zijn de queerrelaties in dit soort boeken vaak een stuk realistischer dan porno. Een boek is geschreven om je in te kunnen leven, terwijl een f/f pornovideo vaak nog altijd gemaakt is voor het vermaak van – jawel – een man.

Ik denk dat de opkomst van al die smutboeken beiden is: het is in sommige gevallen porno op papier en zo ervaar ik de boeken dan ook. Lekker om te lezen, maar een totaal onrealistisch beeld van de realiteit. En zolang wij jongeren een gedegen en zo compleet mogelijk beeld van seks leren bij seksuele voorlichting, is er niks aan de hand en zullen ze de rode vlaggen wel herkennen. Doen we echter niks aan seks educatie, dan zullen ze misschien wél denken dat zoiets normaal is. En daar kunnen wij volwassenen bij helpen.

Gelukkig is het niet altijd porno op papier. In veel gevallen zijn de smutboeken verhalen waarin de – meestal – vrouw het heft in eigen hand neemt en controle neemt over haar eigen leven. En dat zijn de verhalen die zullen bijdragen aan gelijkheid. En dat is genieten!