Dinsdag discussiedag! Ook deze week heb ik weer een mooie stelling weten te vinden die aansluit op lezen en young adult boeken. Voor ik de nieuwe stelling weer ga introduceren, zal ik ook weer even terugblikken naar de stelling van vorige week en wat mijn mening hierover is. Lezen jullie mee?
Eerst dus de stelling van vorige week. Een gevoelige, want het ging over self-publishers en ik weet deze deze steeds meer verschijnen in ons taalgebied. De stelling ‘Ik koop geen boeken van self-publishers omdat de kwaliteit niet zo goed is als bij een echte uitgeverij.’ is dan ook best een lastige, want in sommige gevallen ben ik het er mee eens.
Bij het maken van een boek komt heel veel kijken; niet alleen de inhoud, maar ook de looks. Een self-publisher moet dit veelal zelf doen, omdat een boek uitgeven gewoon knetter duur is. En daarbij wordt de plank nog wel eens misgeslagen. Tenenkrommende omslagen, een vormgeving om van te huilen en het gebrek aan de redacteur zijn allemaal valkuilen waar helaas nog veel selfpublishers in vallen. Tuurlijk, al die zaken kosten geld en tijd, en dat heb je er niet altijd voor over (of je wilt gewoon heel graag dat je boek meteen in de winkel ligt). Zaak is wel dat jij als auteur vaka niet alles zelf kan. Je ziet de fouten in je boek soms gewoon niet meer. En met fouten bedoel ik niet alleen taal- of spelfouten, maar ook fouten in het verhaal. Onlogische sprongen, niet-kloppende elementen. Aan een proeflezer heb je soms geen voldoende, zeker niet als het een lezer is die alles machtig prachtig vindt.
En tja.. Over de vormgeving van een boek kan ik zelf een heel boek schrijven. Een leuke foto kopen en er wat tekst op knallen is niet voldoende. Een kaft moet namelijk voldoende over een boek vertellen en prikkelen tot oppakken. Meestal doet een standaard stockfoto dit niet. En laten we dan de opmaak van achterflap en de typografie niet vergeten. Tja. Huur een ontwerper in, er zijn heel betaalbare ontwerpers te vinden en als je boek daardoor meer verkocht wordt….
Tot zover mijn twijfel bij self-publishers. Ik wil er zeker van zijn dat het boek een bepaalde kwaliteit heeft. Maar heeft dit het, dan vind ik zeker dat een self-publisher niet onderdoet aan een boek van een reguliere uitgever. Er zijn namelijk zo veel redenen waarom een grote uitgever ervoor kan kiezen een heel tof verhaal niet uit te geven. Je kunt alle self-publishers gewoon niet over een kam scheren. Dat verdienen ze niet… Geef ze een kans.
De nieuwe stelling gaat over diverse personages. Sinds een paar jaar is het steeds belangrijker geworden om ook minderheden een stem te geven. Of dit nu om andere culturele, andere seksuele voorkeuren, andere uiterlijkheden of andere voorkeuren gaat; een hoofdpersoon (vooral in young adult contemporary) een wit en welgesteld meisje dat bloedmooi is en valt op de hunk van de school laten zijn, is bijna uit den boze geworden. Mijn stelling aan jullie is dan ook:
YA auteurs doen tegenwoordig veel te veel hun best om hun personages zo divers mogelijk te maken
Ik ben heel erg benieuwd of jullie het fijn vinden dat alle lagen van de samenleving nu vertegenwoordigd worden, of dat jullie vinden dat auteurs niet moeten schrijven over dingen die ze niet zelf hebben ervaren.. Of dat auteurs er zo nu en dan teveel in willen proppen. Ik ben benieuwd!
Ik ga hier de rest van mijn werkdag eens over nadenken en kom hier vanavond op terug 😉
Toevallig las ik gisteren nog de titel van een artikel (ik zal niet beweren dat ik het hele artikel gelezen heb) dat ging over dat schrijvers tegenwoordig zoveel over zichzelf schrijven en waar de verbeelding gebleven is. Dus wat dat betreft ben ik het er helemaal niet mee eens dat je alleen mag schrijven over wat je kent.
Alleen begrijp ik wel dat sommige onderwerpen zo gevoelig liggen dat het bij sommige mensen geen gevoel kan oproepen als iemand die er niet mee te maken heeft (racisme bijvoorbeeld) erover schrijft.
Ik denk dat het wel een goede beweging is dat er tegenwoordig meer diversiteit is. Daarnaast kun je altijd zelf nog kiezen welk boek je wel en niet leest.
Ik heb een aantal bekende auteurs gehoord over dat als andere auteurs over problemen gaan schrijven waar ze zelf geen ervaring mee hebben dat zij dan de verhalen weghalen van de auteurs die er wel ervaring mee hebben. Ik ben het hier totaal niet mee eens. Er is altijd een andere kant van het verhaal en iedereen schrijft een ander verhaal. Niemand haalt ook maar iets weg.
Wat betreft diversity, ja het is wel goed dat er meer diversity in boeken zit tegenwoordig, maar op dit moment gaat het zo ver. Auteurs die het niet veel doen worden afgezeikt, of er zitten een aantal wel en een aantal niet in, dan word er weer gezeikt over degene die er niet inzitten. Het gaat op het moment gewoon echt te ver.
Ik vind dat ervaringsverhalen moeten worden overgelaten aan mensen die het meegemaakt hebben. Als een verhaal puur en alleen draait om uit de kast komen, laat het over aan iemand die homo/bi/pan/etc. is. Ik vind dit sowieso vaak heel droog en saai, want LGBTQ+/POC/gehandicapte/etc. mensen zijn zoveel meer dan alleen dat ene dingetje, maar goed, als het perse alleen daarom moet draaien, laat het over aan de experts.
Als het een breder verhaal is met meerdere elementen, vind ik dat het verhaal zo divers mogelijk moet zijn. Er bestaan niet alleen blanke hetero’s die geen handicap hebben en ik pak tegenwoordig nooit meer een boek op met een gehele cast aan personages die de ‘norm’ volgt, en ook één ’token black/gay’ personage doet het voor mij niet meer. Persoonlijk ben ik niet meer geïnteresseerd in zo’n racistische/homofobishe kijk op de wereld, want er bestaat meer dan alleen de standaard blanke hetero.
Ik merk dat nogal veel mensen het gek vinden dat we bestaan en dat ze geen reden zien om over ons te schrijven. “Straks willen ze nog dat ik ga schrijven over een lesbisch Afro-Amerikaans meisje met een beenprothese!”, hoor ik wel eens, alsof ze het hebben over het verwerken van eenhoorns in een contemporary. Blijkbaar is het voor sommige mensen heel vreemd dat er daadwerkelijk mensen bestaan die LGBTQ+ én POC én gehandicapt zijn. Welcome to the real world.
Ik vind dat gezeur over ’te divers’ echt iets wat alleen mijn racistische opa nog kan zeggen, haha. Het is echt alsof sommige mensen nog in de vorige eeuw leven. Ik hoop dat die negatieve insteek snel verdwijnt en dat er niet meer word gedaan alsof mensen die niet blank en hetero en ‘gezond’ zijn niet thuishoren in boeken, want het is echt héél saai om telkens over hetzelfde knappe, blanke, heteroseksuele en niet-gehandicapte tienermeisje en haar liefdesdriehoek met twee knappe, blanke, heteroseksuele en niet-gehandicapte jongens te lezen.
Ik vind diverse personages in een boek heel fijn, mits ze goed en logisch zijn uitgewerkt. Wat ik soms merk, is dat schrijvers diversiteit in hun boeken forceren omdat ze nu eenmaal weten dat dat gewaardeerd wordt vandaag de dag, of dat het ‘werkt’ voor de verkoop. Zo las ik een tijdje geleden een boek waarbij een personage zóveel ‘minderheden’ had (én Surinaams, én autistisch, én een drugsverslaafde moeder, én een zus die trans was) dat het voor mij gewoon niet meer geloofwaardig was. Dat vind ik dan echt een afknapper. En ik vind ook dat er nog steeds ‘niet-diverse’ personages in verhalen moeten voorkomen, want het is nu eenmaal een feit dat zij er ook gewoon zijn.
Maar ehm… Surinaamse autistische mensen met een drugsverslaafde moeder en een transgender zus kunnen toch gewoon bestaan? xD
Welk boek was dat trouwens? Nu ben ik nieuwsgierig =)
Dat moet wel haast Op de rand van het niets zijn van Corinne Duyvis. Vind ik overigens een prima boek. Het gegeven dat ze Surinaams is wordt wel even aangestipt maar is gewoon een gegeven net als het in Amsterdam wonen. Het karakter van de hoofdpersoon maakt wel een mooie ontwikkeling door.
Ik denk niet dat het ligt aan ’te veel hun best’ doen dat meer auteurs schrijven over diverse personages dan vroeger. Het kán nu gewoon (je wordt er niet meer zoooo makkelijk voor uitgescholden en je moeder en vader verstoten je niet meer meteen uit de familie omdat je diverse personen steunt). In de superdiverse maatschappij waarin wij leven (want heel onze samenleving is niet meer simpelweg divers, het is superdivers) besef je ook gewoon goed dat niet iedereen blank en heteroseksueel is. In steden zeker, en niet alleen Amsterdam, maar evengoed Utrecht, Antwerpen, Brussel, merk je dat. Oké, mensen met buitenlandse roets vooral, want geaardheid kan je niet zo makkelijk zien.
Soms hoor je wel dat als een personage POC én LGBTQ+ tegelijkertijd is, het al té divers is. Maar hoezo? Dan zou een blanke persoon toch ook niet LGBTQ+ mogen zijn?
Volgens mij leven er nog gewoon te veel mensen in hun aangename kleine wereld waarin blank en hetero en gezond de norm is. De wereld is nu eenmaal veel kleur. Ik denk dat we gewoon blij mogen zijn dat we leven in een tijd en land (!!!) waar diverse boeken geschreven kunnen worden.
Voor iemand gaat zeggen dat huidskleur, aandoeningen en geaardheid van een personage een functie moeten hebben in een verhaal: ehm, dus dan moeten we het gewoon nooit hebben over die dingen als het geen functie heeft en zou je bijna nooit geaardheid, aandoening en huidskleur (incluus heteroseksualiteit, gezond en POC) mogen duidelijk maken, want het heeft geen functie, toch?
Ik besef dat mijn uitleg niet zo goed is opgebouwd, maar kort gezegd, denk ik niet dat het iets is om over te klagen. Dat we blij mogen zijn dat we leven in een situatie waarin gesproken kan worden over deze zaken.
Ik vind het goed dat er tegenwoordig meer aandacht is voor diversiteit in boeken. Onze wereld is nu eenmaal divers. Maar tegelijk vind ik dat er soms overdreven wordt. Het hangt af van het verhaal: als dat zich bijvoorbeeld afspeelt in het Europa van de middeleeuwen zou het raar zijn dat een leger voor de helft uit vrouwen bestaat, of dat er veel POCs of openlijk LGBTQ+ mensen vrolijk rondlopen. Die mensen mogen natuurlijk wel voorkomen in het verhaal, maar dan moet dat “realistisch” gebeuren.
Wat mij bijvoorbeeld een beetje stoorde, was de diversiteit in A Court of Wings and Ruin van Sarah J. Maas. Zij kreeg in het verleden kritiek dat haar boeken niet divers genoeg waren, en in ACOWAR was plots ongeveer elk nieuw personage POC en/of LGBTQ+, waardoor het geforceerd aanvoelde.
Kort samengevat: hoera voor diversiteit, maar het moet op een natuurlijke manier in het verhaal verweven worden. Diversiteit mag geen gimmick worden, om het zo te zeggen.
Damn, dit is dus zo’n lastige discussie! Zo’n lastige stelling!
Bestaat er zoiets als teveel diversiteit? Nee, wat mij betreft niet. Hoe meer verschillende mensen, kleuren, sexualiteiten, gezondheidstoestanden, geslachten enzovoorts, hoe beter. En wat mij betreft mag dit in veel gevallen ook heel subtiel gebeuren. Als een karakter op het terras zit en de mensen beschrijft die langslopen, is dat HET moment om diversiteit in je boeken te brengen en de meest kleurrijke personages te bedenken. Laat maar zien hoe divers de maatschappij in je samenleving is!
Bestaat er zoiets als geforceerde diversiteit?
Ik denk dat dit alleen bestaat als je denkt dat je van je diversiteit een punt moet maken. Mooi voorbeeld: Oscar in Renegades heeft een stok. Daar wordt niet zoveel mee gedaan. Hij heeft die gewoon. Punt. En dat is helemaal prima. En dat kan je met heel veel dingen doen. Iemand heeft een astma puffer in zijn tas, hoef je niet uit te leggen of niks mee te doen. Een jongen ziet de knappe jongens en niet de mooie meisjes, hoef je ook niet toe te lichten of een punt van te maken. Iemand verkiest het voornaamwoord “hen” in plaats van hij of zij. Iemand heeft een bruine huidskleur. Kan je gewoon doen, zonder dat je daar een punt van hoeft te maken of zonder dat het veel invloed op je verhaal heeft. En voila, je hebt diversiteit zonder dat je er ook maar iets vanaf hoeft te weten.
Als je van deze diversiteit een verhaallijn wil maken, wordt het wat gecompliceerder. Zowel als schrijver, als als lezer.
Als schrijver is dit het punt waarop het echt eng wordt. Vanaf hier kan je potentioneel je vingers branden (Sterker nog, er zal altijd wel iemand zijn die kritiek heeft op hoe je het verhaal vertelt, zeker als je er zelf geen ervaring mee hebt. Maar, voor elk iemand die kritiek heeft, zijn er ongetwijfeld ook mensen die zichzelf WEL in je personage herkennen. Chaol in Tower of Dawn is een goed voorbeeld. Ik heb mensen gelezen die zijn verhaallijn verschrikkelijk vonden en albleism en wat nog meer. Ik heb zelf ook een handicap en herkende me juist heel goed in hem en was daarom heel blij met zijn verhaallijn. It’s in the eye of the beholder.), je kan er slechte publiciteit mee halen, je kan kei- en keihard op je bek gaan.
Als je iets zelf hebt meegemaakt en je gaat hierover schrijven, kan je je in elk geval verschuilen achter “zo was het voor mij”. Als je iets zelf niet hebt meegemaakt, zul je research moeten doen EN je moeten wapenen met die research tegen de kritiek.
Als fan moet je denk ik ook beseffen dat dit voor schrijvers eng is. Ik vind dat er met vlagen echt genadeloos hard op schrijvers wordt ingehakt die hun best doen diversiteit te brengen. En het enige wat je ermee bereikt is dat ze niet meer durven. En dan heb je geen diversiteit meer…
Maar, ik kan me ook voorstellen dat soms bepaalde issues zo breed uitgesmeerd worden, dat het als lezer voelt alsof het erin zit omdat het nu eenmaal moet, omdat je anders als schrijver op je kop krijgt dat je niet divers bent, en dat is ook niet meer goed.
En toen was ik de draad van mijn eigen reactie kwijt…
Ow ja, ik wilde nog iets zeggen over de own voices vs de niet own voices discussie.
Natuurlijk ben ik een voorstanders van own voices. Ik denk dat zij toch op een andere manier over een issue kunnen spreken, een niveau van begrip voor het issue hebben waar je met alleen research en goede gesprekken niet kan komen. Maar…er zijn bepaalde auteurs die in de positie zijn om dingen te publiceren waar andere auteurs niet mee wegkomen.
Sarah J. Maas, JK Rowling, Leigh Bardugo, Marissa Meyer…ze hebben een platform, ze hebben een uitgever achter zich staan, ze hebben fans. Als zij diversiteit in hun boeken verwerken is de kans groter dat het de schappen haalt, dan wanneer een onbekende schrijver een divers (en potentioneel risicovol) manuscript naar een uitgever stuurt. Die gevestigde schrijvers, kunnen het pad voor die onbekende schrijver plaveien. Als Sarah J. Maas een boek uitgeeft met een lgtb relatie die ze precies zo beschrijft als haar hetero relaties, en dat verkoopt nog steeds prima, dan kan de lgtb schrijver met een verhaal met een lgtb karakter, die eerst geen uitgever kon vinden, misschien ineens wel een uitgever vinden.
Juist de not own voices, die al wel gevestigd zijn, kunnen de weg plaveien voor de own voices die zichzelf nog moeten bewijzen.
Maar, dan moeten we ze wel de kans geven, niet op alles wat ze doen inhakken en ze al helemaal niet boycotten. Als iets wat een schrijver schrijft je niet bevalt, ga hierover in gesprek met andere fans, met de schrijver. Educate elkaar, laat zien die niet elke situatie hetzelfde is (ik heb ooit een discussie gehad over Kaz Brekker, die met een stok loopt maar wel rennend kan vluchten en klimmen. Ja mensen, niet iedereen met een stok is motorisch beperkt. Soms kan Adrenaline het verschil maken en de pijn, die normaal de beweging belemmert, dempen waardoor het ineens wel kan. Ik loop ook met een kruk en heb 24 uur per dag pijn, maar als mijn leven in gevaar is, ben ik daar niet mee bezig en weet ik zeker dat ik ineens wel 5 trappen op kan rennen).
Het nut van diversiteit is laten zien dat het met diverse karakters hetzelfde is als met de majorities: Er zijn duizend en een verhalen, versies, mogelijkheden. Net zoals er miljarden verschillende blanke jongens zijn in boeken, kunnen er miljarden verschillende donkere jongens zijn. Enzovoorts enzovoorts.
En ik denk dat het laatste de stap is die we nu langzaam aan het maken zijn. We willen niet alleen “gay” karakters. We willen diverse gay karakters. Gezond, ziek, dik, dun, blank, donker, intelligent, dom, geschoold, ongeschoold, uit een gelukkig gezin, uit een gebroken gezin enzovoorts enzovoorts.
Dus om een lang verhaal kort te maken: Ik denk dat het goed is dat schrijvers hier hun best op doen, als het belang heeft voor het verhaal moet er wel gedegen research gedaan worden en er moet ook vooral diversiteit binnen de diversiteit komen. Op naar een melting pot in boeken zoals we die ook om ons heen zien!
Ik vind diversiteit echt super belangrijk, dus vind het heel goed dat het steeds vaker voorkomt. Echter vind ik dat er tegenwoordig wel heel erg op gelet wordt. Zodra het niet (genoeg) in een boek zit, dan is het niet goed. En als het niet is naar hoe de lezer het (misschien) zelf ervaart heeft, dan is het ook niet goed. Ook al kan zoiets verschillen per persoon. En soms merk ik ook wel eens wanneer mensen het hebben over een boek dat ze alleen de verschillende soorten diversiteit genoemd wordt, vertellen ze niks over het verhaal zelf. Dat maakt mij niet geinteresseerd om het boek te lezen
Ik vind niet dat er teveel diversiteit is. Eigenlijk zijn de belangrijke punten al door de mensen voor mij genoemd … Het is juist heel belangrijk dat er diversiteit is, het moet juist de norm worden zeg maar.
Ik vind diversiteit in verhalen en boeken belangrijk. Diversiteit is veelomvattend. Het is niet alleen gay, homo, lesbian, gehandicapt of ras. Het is zoveel meer. Diversiteit staat voor mij voor herkenbare personages, platvoeten, rheuma, afkomst, geloof, seksuele voorkeur, dik, dun etc. Realistische personages, niet de onbereikbare knappe blanke heteropoppetjes maar mensen met tekortkomingen, tegenslagen en karakter. Dat het een hot topic is komt overgewaaid uit de US, maar ik denk dat we daar in Nederland te nuchter voor zijn. Wij zijn al divers en toleranter dan de US, dus voelt het overdreven als we het hier over diversiteit hebben, voor ons is dit gewoon onderdeel van onze maatschappij. Toch valt er nog altijd winst te behalen. Als schrijver vind ik het fijn om over diverse personages te schrijven, ze zijn zoveel interessanter dan de perfecte versies. Maar ik probeer altijd te waken dat het geen thema wordt, maar gewoon een onderdeel van het verhaal. Ik wil een verhaal vertellen, geen statement maken.
Óf alle personages zijn depressief óf alle personages denken dat ze een of ander statement maken en daardoor cool zijn…
Akkoord, ik vergelijk met vroeger en dan zijn personages veel diverser. Maar ik vind dat niet erg. Het is door boeken dat ik mensen niet zo makkelijk over een kam scheer of beoordeel. Omdat ik al over zoveel verschillende levens heb gelezen en ik bijna niks meer raar vind. Dat ligt ook wel in mijn karakter, maar ik denk dat lezen dat gewoon heel erg versterkt heeft. En ik haal ook wel lessen uit boeken met een ‘anders’ personage. Wat ik ook gewoon denk is dat er nu opener wordt geschreven over al die dingen, terwijl dat vroeger misschien bijna taboe was. Ik denk dat het de wereld sterker maakt, ze zeggen echt niet voor niks dat lezen je empathie versterkt. En ik kan direct een tweede discussie aanhalen, want wat is normaal in een wereld waar we allemaal anders zijn van elkaar? Wat de een normaal vindt, vindt de ander compleet belachelijk of gestoord. En ik denk dat door meer te lezen over andere personages we elkaar beter kunnen leren begrijpen. Ik wacht nog altijd met smacht op de dag dat er een boek uitkomt met een hoogsensitief personage. Natuurlijk is dat ook weer anders dan een handicap of anders geaard zijn, maar het maakt je ook anders. Tenminste, dat gevoel heb ik als HSP toch.