Diersymboliek: de beer

Dat mythologie en symboliek mijn interesse heeft, is voor vele van jullie niet nieuw. Een tijdlang heb ik gewerkt met dierenkaarten die gelinkt waren aan dierensymboliek. Nu wilde ik graag ook zonder die kaarten meer weten over de symboliek achter dieren… Dus vond ik het nu een goede tijd om daarmee te beginnen. Vorige keer besprak ik een dier dat voor mij heel veel betekend: de uil. Vandaag gaan we het hebben over de beer, die is aangedragen door Jantine.

Ik zie de beer altijd als een ontzettend sterk beest en wat de vrouwtjes betreft een (over)beschermende moeder. Een symbool voor kracht en moederschap dus, maar komt dat idee overeen met de gedachten van anderen?
Algemene diersymboliek Beer
In de huidige tijd wordt de beer gezien als een symbool voor liefkozing en knuffelen (door de teddybeer). Ik denk zelf dat dit komt door de rol van de moederbeer met het berenjong.
Ook is de beer het symbool voor kracht gebleven door zijn forse en stevige vorm.

Symboliek in de oudheid 
Bij de oude grieken was de beer een maansymbool en werd hij gekoppeld aan de Godin Artemis, wat de godin van de maan en van de jacht was. De meisjes die aan haar werden toegewijd werden dan ook berinnetjes genoemd.
 
De Germanen en de kelten
Voor de germanen en de kelten was de beer wat de leeuw is voor anderen culturen: de koning van de dieren. Het was dan ook een heilig dier en stond voor kracht en het dier van de God Thor.
Dappere krijgers konden de eretitel ‘beer’ krijgen bij uitzonderlijke prestaties.

Een beer slaapt natuurlijk ’s winters en omdat de beer in de lente weer tevoorschijn komt, is het voor deze volkeren een symbool voor de dood, de nacht, de maan, ouderdom, nieuw leven en wedergeboorte.

Toen het Christendom oprukte bij deze volkeren, werd de heilige beer als een heidense dwarsligger gezien en werd het een symbool voor afgodendom en kwade machten.
 
De Griekse godin van de jacht, Artemis die bij de Romeinen Diana heet werd soms met beren afgebeeld en in Oud Noorse mythen wordt Odin soms in beren gedaante afgebeeld. Berserkers zijn krijgers die berenhuiden dragen en als dollen te keer gaan; ze werden wel als mengwezens in dierlijke gedaante opgevat, evenals weerwolven. Bij de Kelten heerste de godin Artio over de wilde dieren en haar attribuut was de beer. In de Christelijke symboliek wordt niet zelden de fabel vermeld dat de berin vormeloze jongen ter wereld brengt, waaraan ze pas door likken hun latere gedaante geeft en zo zou ook de onwetende mens pas door geestelijke kennis inzicht krijgen in zijn bestemming. In de wapenkunde komt de beer vooral in Zwitserland en in zuidelijk Duitsland voor en als gevaarlijk dier symboliseert de beer soms ook de macht van de duivel. In de bijbel staat een gevecht van de jonge David met een beer en dit wordt beschouwd als een voorafbeelding van de zege van Christus over de Machten der Duisternis. In dromen verklaring wordt de beer gezien als belichaming van de gevaarlijke aspecten van het onbewuste. In het oude China is de beer een mannelijk symbool dat kracht belichaamt en dromen over een beer werd als voorteken voor de geboorte van een zoon gezien. In Chinese sprookjes speelt de beer de rol vergelijkbaar met onze boze wolf. De teddybeer is vernoemd naar de Amerikaanse president Theodore Teddy Roosevelt wiens hobby de berenjacht was. In 1902 dacht een aantal vrienden van de president een plezier te doen door een oude beer aan een boom vast te binden, zodat Roosevelt enkel de trekker hoefde over te halen om zo een prachtige jachttrofee mee naar huis te kunnen nemen. Roosevelt weigerde te schieten, “Ik zou mijn kinderen niet meer in de ogen durven kijken”, zou hij gezegd hebben. Morris Michtom, eigenaar van de speelgoedwinkel schreef een brief aan de president, waarin hij zijn bewondering uitsprak voor diens optreden tijdens de jachtpartij en vroeg de president of hij zijn speelgoedberen “Teddy mocht noemen. De president gaf zijn toestemming en de teddybeer was geboren. (Bron 2)

De beer als totemdier
Bij de Indianen was de beer een behoorlijk belangrijk totemdier, maar het dier betekende in zijn algemeen zoiets als het symbool voor bovennatuurlijke macht, windhoven en onverzettelijkheid, maar ook voor zelfkennis en genezing.

Meer kon ik er in het kort niet echt over vinden.. Bizar, want omdat de beer zo’n belangrijke rol speelt in de Indianen/Sjamanentraditie dacht ik dat dit een van de makkelijke zou worden. Niet dus! Maar ik denk dat, als de beer je totemdier is, het voelt als een grote moeder die je beschermd, maar ook dat je soms wat moed nodig hebt om de stappen in je leven te nemen die je wilt, om verder te komen.

 Ik vind zelf een mooi voorbeeld van de kracht van de beer de disneyfilm Brother Bear, wat allemaal draait om het accepteren van je dierlijke symbolen en wat deze voor jou betekenen. Moed, kracht en bescherming komt ook daarin terug, dus de makers zullen zeker wel hun research gedaan hebben.

Mijn eigen gedachten over de beer
Nog steeds vind ik de beer een soort van grote beschermende moeder, maar ook in de andere bevindingen kan ik me wel vinden. Het is een symbool voor kracht en bescherming en voor je eigen kracht die je onbewust hebt maar nog niet bewust tevoorschijn hebt kunnen toveren. Het is en blijft een krachtig dier die met recht een koning van het woud genoemd kan worden.

Bronnen:  1– 2 – 3

En, heeft de beer wat bij jullie losgemaakt? Ik ben benieuwd! Als je zelf graag een dier terug wilt zien, laat deze dan achter in een reactie. Volgende keer is de leeuw aan de beurt!